De Belgische gemeenteraadsverkiezingen van 2024 werden opnieuw gekenmerkt door het klassieke fenomeen dat elke politieke partij zichzelf tot winnaar uitroept, ook al is de realiteit veel genuanceerder. Wie zijn de echte winnaars, wie zijn de verliezers en wie proberen hun gezicht te redden? Laten we de resultaten eens bekijken en de dynamiek van elk kamp analyseren.

MR en Les Engagés : Goede resultaten, maar voorzichtig

Laten we beginnen met de zelfbenoemde grote winnaars: MR en Les Engagés. Deze twee partijen slaagden er daadwerkelijk in om hun resultaten te verbeteren ten opzichte van juni 2024, wat, laten we eerlijk zijn, geen onoverkomelijke uitdaging was. De MR kwam als winnaar uit de bus in Vorst en Anderlecht, wat bewees dat zelfs kiezers in deze gemeenten, gedesillusioneerd door het verleden, liever iets nieuws probeerden.

Les Engagés van hun kant hebben verschillende burgemeestersposten in Wallonië in de wacht gesleept. De burgers kunnen opgelucht zijn dat hun nieuwe burgemeesters “zeer geëngageerd” zijn… althans in de kunst van het mooie beloften doen. De echte vraag is of deze beloften gevolgd zullen worden door concrete actie voor het einde van hun ambtstermijn. In Waver zijn we getuige van een reeks achterklap waardoor de MR zijn meerderheid verliest en Les Engagés zich liever aansluiten bij Ecolo en de PS… Waarom ook niet? Dat ligt ideologisch toch veel dichter bij elkaar?

PS: Weerstand in traditionele bastions (of de magie van traagheid)

De Socialistische Partij heeft haar historische bolwerken behouden, zoals Luik, Bergen, Charleroi en La Louvière. Ja, dat zijn dezelfde steden waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan en waar de kiezers hebben besloten dat als ze geen verandering willen, ze net zo goed de steden kunnen houden die ze kennen. Ondanks een managementstijl die vaak wordt bekritiseerd om zijn gebrek aan efficiëntie, slaagt de PS erin om een loyale kiezersbasis te behouden, wat bewijst dat gewoonte een krachtige kracht is… of dat kiezers het vertrouwen in het idee van verbetering hebben verloren. In Brussel zijn de socialisten er zelfs in geslaagd om Schaarbeek te winnen, wat bewijst dat nostalgie het kan winnen van rationaliteit. Wie heeft er immers vooruitgang nodig als je meer van hetzelfde kunt hebben? Het goede nieuws is dat Charles Luperto niet is herkozen in Sambreville. Luperto werd veroordeeld voor onfatsoenlijke blootstelling aan minderjarigen. Het lijkt erop dat zelfs de meest loyale kiezers hun grenzen hebben, en dat is maar goed ook.

Het is ook interessant om op te merken dat voor de burgemeester van Molenbeek, Catherine Moureaux, het een mooie familiecontinuïteit is, een echte politieke dynastie, in de voetsporen van haar vader Philippe Moureaux, ook een voormalig burgemeester. Voor de familie Moureaux zit politiek in de familie, als een recept dat van generatie op generatie wordt doorgegeven. Voor haar betekent vooruitgang lid worden van de PTB… dezelfde partij die nooit aan de macht is gekomen, waarschijnlijk omdat ze liever in de oppositie blijft waar ze kritiek kan leveren zonder ooit haar handen vuil te maken. Het is waar dat zolang je nooit macht hebt uitgeoefend, er geen risico is om fouten te maken. Het is comfortabel om de rol van lesgever te spelen zonder verantwoordelijkheid te nemen.

Ecolo: Teleurstelling gemaskeerd door optimisme (of hoe je een mislukking groen kunt schilderen)

Voor Ecolo zijn de resultaten complexer. Drie burgemeesterszetels verliezen in Brussel is een beetje zoals een verjaardagsfeest organiseren waar niemand komt. In Watermaal-Bosvoorde is de partij gezakt van 12 naar 8 zetels en in Vorst is de situatie vergelijkbaar. Misschien begint de kleur groen voor sommigen te vervagen? In Elsene kwam Ecolo weliswaar als beste uit de bus, maar de partij werd uit de meerderheid geduwd, een beetje zoals een modelstudent die nooit op feestjes wordt uitgenodigd, omdat te groen zijn blijkbaar niet cool genoeg is. Hun officiële discours blijft geruststellend, maar de trend is duidelijk neerwaarts. Misschien is het tijd voor Ecolo om alles uit de kast te halen, of zich op zijn minst te herinneren dat alle groene retoriek niet genoeg is als niemand luistert. Of ze kunnen zich richten op een bescheidener doel: het redden van hun eigen zetelverklaring.

En dan zijn er nog Samuel Cogolati en Marie Lecocq, de twee jonge gezichten van Ecolo die, nauwelijks van de middelbare school af (althans, die indruk wekken ze), een onthutsend zelfvertrouwen aan de dag leggen. Je ziet ze op tv glimlachen en beweren dat ze nog niet verloren hebben, terwijl de figuren op de achtergrond het tegenovergestelde schreeuwen. Het is een beetje zoals die tieners die zakken voor hun examens maar volhouden dat het systeem oneerlijk is, niet zij. Samuel, parlementslid sinds 2019, heeft zichzelf al snel uitgeroepen tot expert op het gebied van mensenrechten en China – excuseer de woordspeling. In dit tempo zal hij ons misschien verrassen door binnenkort advies te geven over ruimtevaartbeleid. Marie Lecocq, zijn handlanger in dit politieke avontuur, is niet te overtreffen. Als voormalig lid van het Brussels Parlement is ze een hartstochtelijk pleitbezorger van milieu- en sociale doelen, alsof groen dragen genoeg is om een verschil te maken. Maar ondanks hun retoriek en overtuigingen bleef de stembus koud. Dus als ze zeggen dat ze niet verloren hebben, vraag je je serieus af of ze het over politiek hebben of over hun laatste filosofietentamen. Verfrissend optimisme of brutale naïviteit? Je weet het maar nooit.

DéFI: Het einde van een tijdperk in Schaarbeek

Bernard Clerfayt heeft zijn burgemeesterschap in Schaarbeek na 25 jaar verloren, wat het einde van een tijdperk betekent. Schaarbeek leek bijna een monarchie met Clerfayt aan het roer, tot hij uiteindelijk werd afgezet. Bovendien lijkt DéFI zijn positie in verschillende grote Brusselse gemeenten te verliezen en in sommige gemeenten zelfs uit het politieke landschap te verdwijnen. Het lijkt wel een goocheltruc waarbij het konijn nooit meer tevoorschijn komt.

PTB: Gestage vooruitgang

De Belgische Partij van de Arbeid blijft vooruitgang boeken, ook al is het geen massale golf van succes. Hun opmars lijkt op die van een mier die een blad draagt: het is niet spectaculair, maar het is volhardend. De PTB consolideert haar positie in buurten waar de hoop op verandering het wint van de angst voor het communisme, wat bewijst dat hun discours weerklank vindt bij een bepaalde rand van de bevolking.

Concluderend: Een gemengde overwinning voor iedereen

Kortom, de Belgische gemeenteraadsverkiezingen van 2024 boden reden tot tevredenheid voor bijna alle partijen, hoewel de realiteit meer gemengd is dan de officiële toespraken doen vermoeden. De MR en Les Engagés boekten aanzienlijke winst, de PS bleef stevig verankerd in zijn bolwerken door pure inertie, Ecolo probeerde de omvang van zijn verliezen te bagatelliseren in de hoop dat niemand het zou merken, DéFI leed een aanzienlijke terugval en de PTB zette zijn geleidelijke opmars voort. Al met al zit er voor iedereen wel iets in, ook al lijken sommige resultaten meer op een “andere overwinning dan we ons hadden voorgesteld”.

Tot over zes jaar voor een nieuwe editie van deze fascinerende verkiezingsoverwinningen.